Open Access (OA, Otwarty Dostęp) to nowy model systemu publikacji naukowych, który z roku na rok staje się coraz bardziej popularny i niebawem całkowicie wyprze dotychczasowy model sybskrypcyjny, radykalnie zmieniając sposób w jaki naukowcy komunikują się między sobą, jak prowadzą badania i jak są rozliczani ze swoich wyników. W odróżnieniu od modelu sybskrypcyjnego, gdzie czytelnicy lub ich macierzyste instytucje (uczelnie, biblioteki) płacili za dostęp do artykułów, w modelu OA artykuły są dostępne w internecie za darmo dla wszystkich, a jedynie autor płaci za przyjęcie artykułu do publikacji - często ten koszt jest pokrywany przez samo czasopismo z zewnętrznych subsydiów. W epoce powszechnego dostępu do internetu i rozwoju sieci społecznościowych (Web 2.0), model OA okazuje się znacznie efektywniejszy niż model tradycyjny, gdyż nie tylko obniża koszt publikacji z 3800 do 900 USD za artykuł (średnio w ujęciu globalnym, za The Economist), ale przede wszystkim pozwala na znacznie szersze rozpowszechnianie wyników badań (większy "impact"), nieskrępowaną komunikację i wymianę myśli w środowisku naukowym, a także na powstanie dodatkowych usług na bazie literatury OA, na przykład serwisów społecznościowych dla naukowców - co jest niemożliwe w tradycyjnym modelu, gdzie każde czasopismo jest obwarowane barierą opłat ("paywall"), blokującą kooperację czy powstawanie niezależnych usług.
Udział modelu OA w rynku publikacji naukowych rośnie systematycznie od
10 lat. W chwili obecnej już około 20% artykułów jest publikowanych w trybie "Gold OA" lub "Hybrid OA", a dalszych 30% jest archiwizowanych w otwartych repozytoriach ("Green OA"). Kolejne kraje, uczelnie i instytucje grantodawcze - również UE w nowym programie Horizon 2020 - wprowadzają "mandaty OA", które zobowiązują naukowców do publikowania swoich wyników w formie otwartej. Potencjał modelu OA nie jest jednak w pełni wykorzystany, gdyż artykuły OA są rozproszone po kilkunastu tysiącach stron różnych czasopism - często małych lub niszowych - gdzie możliwość ich odnalezienia przez potencjalnego czytelnika jest niewielka. A nawet jeśli czytelnik odnajdzie dany artykuł, to nie istnieje możliwość łatwej i efektywnej - w znaczeniu Web 2.0 - komunikacji z autorami i innymi czytelnikami. Dlatego, aby społeczność naukowa mogła w pełni wykorzystać potencjał ukryty w modelu Open Access, potrzebna jest agregacja artykułów OA.
Paperity (www.paperity.org) to projekt agregatora społecznościowego, który będzie indeksował strony otwartych i hybrydowych czasopism i udostępniał w jednym serwisie internetowym artykuły z tysięcy periodyków, obejmujących wszystkie dziedziny akademickie, zarówno matematyczno-przyrodnicze, jak i humanistyczne i społeczne. Paperity da CZYTELNIKOM łatwy dostęp do literatury, możliwość poznania opinii innych czytelników i prowadzenia dyskusji online. AUTOROM pomoże w skutecznym rozpowszechnianiu ich odkryć i umożliwi pozyskiwanie informacji zwrotnej od czytelników: poprzez zapraszane recenzje po-publikacyjne, moderowane komentarze, metryki poczytności na poziomie artykułów i inne mechanizmy społecznościowe. REDAKTOROM i WYDAWCOM pomoże dotrzeć do docelowej grupy czytelników, a przez to zwiększyć poczytność, liczbę cytowań, impakt, prestiż, liczbę nowych manuskryptów i dochód z opłat autorskich ich czasopisma. Paperity będzie łączyć autorów i czytelników, a w efekcie skonsoliduje środowisko akademickie - dziś bardzo zatomizowane - wokół otwartej literatury.
Paperity to projekt naukowo-komercyjny, który będzie działać w formie spółki typu "start-up", początkowo finansowanej przez prywatnych inwestorów, a docelowo przez czasopisma uczestniczące w agregacji. Na seminarium omówię ideę serwisu, założenia biznesowe, rozwiązania techniczne, obecny stan projektu i plany na przyszłość. Zainteresowane osoby zapraszam do współpracy
Nie jesteś zalogowany |
