Peru Geografia Klimat Na większości obszaru Peru występuje klimat równikowy: wybitnie wilgotny w Amazonii i suchy górski w Andach. Na wybrzeżu klimat zwrotnikowy suchy, na co wpływ ma zimny Prąd Peruwiański. Zróżnicowanie klimatyczne ma wpływ na średnie opady i temperaturę w ciągu roku: w Amazonii przez cały rok średnio około 24-32 °C, mała amplituda temperatur, wysokie opady; na wybrzeżu 15-30 °C, skrajnie sucho. Krainy geograficzne Peru można podzielić na 3 krainy geograficzne: Costa (wybrzeże) Sierra (góry) Selva (dżungla). Costa Wzdłuż wybrzeża ciągnie się wąski pas nizinny, który często nawiedzają trzęsienia ziemi. Jest to teren o klimacie suchym, miejscami o charakterze pustynnym i półpustynnym, o rocznych opadach zaledwie 20–50 mm. Temperatury średnie: 15-17 °C zimą i 19-21 °C latem. Na wybrzeżu spotyka się charakterystyczną mgłę zwaną garua, której występowanie jest związane z Prądem Peruwiańskim. Chociaż nizinę nadmorską przecina kilkadziesiąt rzek, tylko 10 z nich wpada do morza. Pozostałe są rzekami okresowymi lub giną w piaskach pustyni. Działalność rolnicza i gospodarcza w tym regionie koncentruje się wzdłuż rzek. Rolnictwo opiera się na sztucznej irygacji. Costa stanowi ok. 12% powierzchni kraju, jednak jest zamieszkiwana przez większość ludności Peru (Sama Lima z przedmieściami liczy ponad 8 mln mieszkańców). Produkcja rolnicza w rejonie nadbrzeżnym przynosi ok. 50% produkcji całego kraju. Ważne uprawy: bawełna długowłóknista trzcina cukrowa ryż. Płynący wzdłuż wybrzeży chłodny Prąd Peruwiański przynosi obfitość ryb morskich. Rybołówstwo jest ważną dziedziną peruwiańskiej gospodarki i źródłem dochodu narodowego. Najważniejsze porty rybackie to: Pisco i Paracas. Na przybrzeżnych wysepkach eksploatuje się złoża guano. W północnej części wybrzeża znajdują się złoża ropy naftowej. Sierra Na region andyjski składają się: wyższa Kordyliera Zachodnia, z pasmem Kordyliery Białej, ze szczytami powyżej 6000 m n.p.m., tu znajduje się najwyższy szczyt Peru – Huascarán (6768 n.p.m.) niższa Kordyliera Wschodnia Puna – śródgórska wyżyna rozdzielająca te pasma górskie Z pasma Kordyliery Czarnej wypływają źródła Amazonki: Huallaga, Ukajali i Maranon. Średnie temperatury: 19-23 °C latem, 5-10 °C zimą. Opady roczne – 800 do 900 mm, zdecydowana większość opadów przypada na okres październik-kwiecień. Pod względem gospodarczym w regionie Sierra największe znaczenie ma przemysł wydobywczy: rudy miedzi – Morochoca, Casapalca, Jauli, Cerro de Pasco rudy cynku i ołowiu rudy wanadu – Minas Ragra rudy rtęci – Jauli, Huancavelica rudy żelaza – Marcona a także hutniczy – Cerro de Pasco i La Oroya. Najważniejszą arterią komunikacyjną jest kolej transandyjska. Największe miasto tego regionu to położona na wysokości 2339 m n.p.m. u stóp czynnego wulkanu Misti Arequipa. Inne ważne miasto regionu to dawna stolica państwa Inków – Cuzco. Inne gałęzie przemysłu to przemysł spożywczy i włókienniczy. Rolnictwo: uprawy kukurydza proso kawa kakao herbata ziemniaki krzew koki hodowla bydło owce alpaki i lamy. Selva Selva znajduje się we wschodniej części Peru. Jest to region o klimacie gorącym, wilgotnym równikowym. Średnie temperatury 20-35 °C, a opady roczne do 3500 mm. Przeważającą część terenu zajmuje wilgotny las równikowy. Z lasu pozyskuje się drewno (m.in. cedrowe i mahoniowe), kauczuk, chininę i balsam peruwiański. Ten region Peru, chociaż zajmuje 2/3 powierzchni, jest zamieszkany przez tylko kilkanaście procent ludności. Uprawy: ryż bataty jukka trzcina cukrowa kakao kawa tytoń. Warunki hydrologiczne Jeziora: Titicaca. Rzeki: Ukajali Maranon Urubamba Apurimac. Historia Peru jest krajem o bogatej, wielowiekowej historii. Na terenie obecnego Peru w okresie prekolumbijskim istniały rozwinięte cywilizacje indiańskie. Po zdobyciu Peru przez hiszpańskich konkwistadorów z Francisco Pizarro na czele, utworzono tu największe i najbogatsze wicekrólestwo. Mimo zrywów powstańczych Inków nie udało im się pokonać hiszpańskich kolonizatorów. W XIX wieku w całej Ameryce Południowej pojawiły się dążenia niepodległościowe. Dopiero w 1821 dzięki obcym bojownikom Peru proklamowało niepodległość. Mimo wielu bogactw naturalnych Peru w XIX i XX wieku nie mogło uzyskać odpowiadającej mu pozycji międzynarodowej. Sytuacja wewnętrzna kraju była niestabilna, a szerokie rzesze społeczne cierpiały biedę. Wielokrotnie armia przejmowała władzę na dłuższe lub krótsze okresy lub wpływała na sytuację polityczną w kraju. W latach 80. wybuchła trwająca do dziś wojna domowa między rządem a partyzantami z organizacji Świetlisty Szlak. Po okresie po części dyktatorskich rządów Alberto Fujimoriego, w wyborach demokratycznych władzę zdobył Alejandro Toledo, pierwszy prezydent indiańskiego pochodzenia w historii kraju i całej Ameryki Południowej. Mimo pewnych osiągnięć na polu gospodarki i względnego uspokojenia sytuacji w Peru, kraj ten nadal boryka się z licznymi problemami społeczno-politycznymi. Od 2006 do 2011 prezydentem ponownie był Alan Garcia Perez, którego poprzednie rządy w latach 1985-1990 doprowadziły kraj do zapaści gospodarczej. W wyborach w 2011 na prezydenta został wybrany Ollanta Humala, który objął urząd 28 lipca 2011. Zobacz też: historia Ameryki Południowej i Środkowej, hiszpański podbój Ameryki, Ameryka Południowa i Środkowa w XVII wieku, Ameryka Południowa i Środkowa w XVIII wieku, Ameryka Południowa i Środkowa w XIX wieku, pierwsze walki niepodległościowe w Ameryce Łacińskiej. Demografia Z populacją wynoszącą około 28 milionów ludzi Peru jest czwartym najludniejszym państwem Ameryki Południowej. Przewiduje się, że w 2050 roku populacja kraju wyniesie około 42 miliony osób. W 2005 72,6% obywateli Peru mieszkało w miastach, a pozostałe 27,4% na terenach wiejskich. Główne miasta, z których każde ma ponad 200 tys. mieszkańców, to Lima (żyje w niej co czwarty obywatel Peru), Arequipa, Trujillo, Chiclayo, Piura, Iquitos, Chimbote, Cuzco i Huancayo. Według spisu powszechnego z 1993 język hiszpański jest językiem ojczystym dla 80,3% obywateli Peru, a język keczua dla 16,5% Peruwiańczyków. Inne języki (głównie indiańskie) były językami ojczystymi dla 3% populacji kraju. Peruwiańczycy są narodem wieloetnicznym, Indianie stanowią 45% populacji kraju, Metysi 37%, a biali (głównie pochodzenia hiszpańskiego) 15%. Średnia długość życia wynosi dla mężczyzn 62 lata, a dla kobiet 66 lat. Lista najbardziej zaludnionych obszarów metropolitalnych Obszary metropolitalne Region populacja 1 Lima Lima 9450585 2 Trujillo La Libertad 906313 3 Arequipa Arequipa 886708 4 Chiclayo Lambayeque 782955 5 Piura Piura 496717 6 Iquitos Loreto 457865 7 Cuzco Cuzco 414375 8 Chimbote Ancash 375567 9 Huancayo Junín 359550 10 Tacna Tacna 287321