Schematy klasyfikacji plam na Słońcu

Plamy występują na tarczy słonecznej pojedynczo lub w grupach. Większe i bardziej rozwinięte plamy mają ciemniejsze centrum zwane umbra otoczone przez jaśniejszy obszar zwany penumbra.

Grupy plam mogą występować w nieskończonej liczbie form i wielkości, od pojedynczych plamek do skomplikowanych układów wielu różnorodnych plam. Mimo tego astronomowie byli w stanie zdefiniować pewne szerokie kategorie dla grup plam. Wykorzystując schemat klasyfikacji plam McIntosh'a plamy są klasyfikowane zgodnie z trzema opisami kodowymi (patrz rysunek ).

Rysunek: Polewej: Obraz tarczy słońca z satelity SOHO/MDIm [2]. Po prawej: schemat klasyfikacji plam MacIntosh'a. Trzy litery odnoszą się do klasy grupy (pojedyncza plama, para, większy układ) penumbra największej plamy w grupie i rozkładu plam

Pierwszy kod, nasza decyzja, jest adaptacją schematu z Zurichu i posiada 7 szerokich kategorii:

A

Pojedyncza (jednobiegunowa) grupa bez penumbra, zwykle na początku lub końcu występowania plam w grupie.

B

Grupa dwubiegunowa z penumbra w którejkolwiek z plam.

C

Grupa dwubiegunowa z penumbra na jednym z biegunów, zwykle otaczającym umbra największej z głównych plam.

D

Grupa dwubiegunowa z penumbra na obu biegunach, o rozpiętości nie większej niż 10 sekund łuku (120000 km).

E

Grupa dwubiegunowa z penumbra na obu biegunach, o rozpiętości pomiędzy 10 a 15 sekund łuku (120000-180000 km).

F

Grupa dwubiegunowa z penumbra na obu biegunach, o rozpiętości powyżej 15 sekund łuku (180000 km).

H

Pojedyncza (jednobiegunowa) grupa z penumbra, zwykle największa plama z penumbra jest pozostałością poprzednio istniejących grup dwubiegunowych.

Dla naszego zadania ta klasyfikacja (A-H) jest najistotniejsza, gdyż to właśnie według niej będziemy chcieli automatycznie oznaczać plamy.

Drugi z kodów ma 6 wartości i odnosi się do penumbra największej z plam w grupie:

x

Bez penumbra (występuje dla grup A i B).

r

Penumbra częściowo otacza największą plamy podczas formowania się lub zanikania.

s

Małe, quasi-symetryczne, eliptyczne lub okrągłe penumbra. Występuje tylko pojedyncze umbra lub zlana grupa naśladująca kształtem penumbra. Długość (w kierunku N-S) nie przekracza 2,5 sekundy łuku (30000 km).

a

Małe, asymetryczne penumbra o nieregularnym zarysie. Długość (w kierunku N-S) nie przekracza 2,5 sekundy łuku (30000 km).

h

Duże, symetryczne penumbra. Długość (w kierunku N-S) przekracza 2,5 sekundy łuku.

k

Duże, asymetryczne penumbra. Długość (w kierunku N-S) przekracza 2,5 sekundy łuku.

Trzeci z kodów opisuje koncentrację i układ plam w wewnętrznej części grupy (między biegunami). Występują 4 wartości:

x

Przypisana grupom jednobiegunowym.

o

Otwarta: nieliczne (lub brak) plamy między głównymi plamami biegunowymi.

i

Pośrednia: Liczne plamy pomiędzy biegunowymi. Wszystkie plamy w części środkowej pozbawione rozwiniętego penumbra.

c

Domknięta: Liczne rozwinięte plamy pomiędzy biegunowymi. Co najmniej jedna plama wewnętrzna posiada rozwinięte penumbra. W przypadkach krańcowych całe grupy plam wewnętrznych objęte są wspólnym penumbra.

Za pomocą powyższych kodów można praktycznie wyróżnić do 60 podtypów dla grup plam. Nie wszystkie kombinacje pojawiają się bowiem w rzeczywistości. Erupcje i wiatry słoneczne są zwykle związane z dużymi skupiskami plam.